امسال 1500 اثر از 750 هنرمند در آرت اکسپو به نمایش درآمد. در کنار حضور 57 نگارخانه از سراسر کشور، مؤسساتی هم‌چون صبا، حسن اسماعیل‌زاده، تعاونی نگارخانه‌‌‌داران و بنیاد آفتاب نیز در این رویداد هنری شرکت کردند. تجربه قبلی برگزاری آرت اکسپو، چنان خاطره و تجربه بدی را در ذهن هنرمندان تجسمی باقی گذاشته که حتی امیر عبدالحسینی، دبیر آرت اکسپو نیز فروش آثار هنری را در ایران اتفاقی محکوم به شکست ارزیابی می‌کند!
با این همه آرت‌اکسپو برگزار شد. در این میان، عده‌ای از هنرمندان نسبت به این اتفاق خوش‌بین هستند و عده‌ای دیگر، ترجیح می‌دهند در برابر این رویداد سکوت کنند. البته دسته سومی هم همانند محمد احصایی، نقاش و خوشنویس هستند که اجازه انعکاس نظراتشان را نمی‌دهند؛ هرچند که هیچ کدام از آنها درباره نحوه و میزان خرید و فروش‌ها اطلاعات جامع و کاملی ندارند.
بحث اکسپو، خرید 450 میلیون تومانی وزارت صنعت و معدن و عودت آثار هنری را بعد از 8 ماه –بی‌آنکه پولی میان هنرمندان و خریداران رد و بدل شود- به یاد بهرام دبیری، می‌آورد: «متأسفانه شرکت‌کنندگان در اکسپوی آن سال به قانون نیم درصد یا اعتنا نکردند یا نمی‌دانستند که این سرمایه‌گذاری تا چه اندازه، سودآور است. اتفاق آن سال باعث شد نتوانم نسبت به برگزاری اکسپو خوش‌بین باشم؛ به‌خصوص که قیمت گذاری آثار هنری می‌تواند متاثر از بحران فراگیر اقتصادی باشد. البته تاثیر رکود اقتصادی بر اقتصاد هنر، دو سویه است؛ هم پایین آمدن قیمت‌ها و خرید کم امکان دارد و هم جذب سرمایه‌های هنگفت برای خرید آثار هنری.»
بحران اقتصادی اروپا و آمریکا در چند ماه گذشته، بر هنر و حراج‌های هنری هم تاثیر گذاشته و بسیاری از تحلیلگران معتقدند این حراج‌ها همانند دوره‌های گذشته، موفقیت‌آمیز نبوده‌اند.
بابک اطمینانی، با اشاره به وضعیت اقتصاد جهان و با توجه به اینکه اختصاص نیم درصد از بودجه شرکت‌ها و نهادهای دولتی برای خرید آثار هنری قطع شده، آینده آرت اکسپو را به عوامل بسیار زیادی وابسته می‌داند و می‌گوید: «مطمئناً، برگزاری آرت اکسپو به پویا‌شدن اقتصاد هنر می‌انجامد ولی با این شرط که حلقه‌های زنجیر آرت اکسپو خوب به یکدیگر متصل شوند؛ یعنی خریداران شناسایی، از هنرمندان دعوت و خیلی جدی به اکسپو و برگزاری آن نگاه شود، درغیر این صورت، برگزاری اکسپو بی‌فایده و یک نمایشگاه معمولی خواهد بود که گاهی برپا می‌شود و گاهی هم نه.»دبیری نیز معتقد است که بحران اقتصادی می‌تواند بر حراج آثار هنری در سراسر دنیا تاثیر مثبت بگذارد: «سال 1930 و وقوع بحران اقتصادی آمریکا باعث شد بخشی از سرمایه افراد ثروتمند، به سمت آثار هنری متمایل شود و باعث شد آمریکا، به یکی از صاحبان گنجینه‌های هنری و یکی از بزرگ‌ترین موزه‌داران جهان تبدیل شود، به‌خصوص که دولت در آن زمان خریداران آثار هنری را از مالیات معاف کرد.»
اما او شرایط برگزاری آرت اکسپو را در ایران، متفاوت از دیگر کشورها می‌شمارد و می‌گوید: «به‌نظر من تا زمانی که نیم‌درصد بودجه سازمان‌های مختلف برای خرید آثار هنری اجباری نشود- با وجود روحیه‌ای که از مدیران ایران سراغ داریم- موفقیت در اکسپو، موکول به محال است چراکه سرمایه‌گذاری برای خرید آثار هنری، زمانی موفق خواهد بود که به تجارت آثار هنری همانند ساخت سد و کارخانه و امثالهم توجه شود.» با تمام این حرف‌ها بابک اطمینانی شکست یا موفقیت در آرت اکسپو را منوط به گذشت زمان می‌داند: «باید امیدوار بود برگزاری آرت اکسپو، فرهنگ و عادت خوب دیدن را در جامعه جاری و ذهن مسئولان را - چه در مقام تصمیم‌گیرنده، چه در مقام برنامه ریز و چه در مقام خریدار- نسبت به هنرهای تجسمی روشن کند.»
برگزاری آرت اکسپو برای دومین بار در ایران، شرایطی داشت که در دوره قبل حاکم نبوده است. در این آرت اکسپو، پرویز کلانتری، یعقوب امدادیان، حسین خسروجردی، فریال سلحشور، ابراهیم حقیقی و عبدالمجید حسینی‌راد به‌عنوان شورای هنری فعالیت کردند.
همچنین محدودیت‌هایی از قبیل حضور تعداد محدودی از هنرمندان (5 تا 10 نفر) و آثارشان (حداکثر 25 اثر) برای نگارخانه‌ها مقرر شد. همچنین برای جلوگیری از وقوع اتفاقات دوره گذشته مثل بازگرداندن آثار خریداری شده، برنامه‌ریزان و سیاستگذاران آرت اکسپو در جلسات مختلف مطبوعاتی تاکید کردند که خرید، به‌صورت نقدی خواهد بود. با این حال باز هم آرت اکسپو همانند دیگر اتفاقات هنری تجسمی (که دسته‌ای به شدت به آن متمایل می‌شوند و دسته دیگر، آن را تحریم می‌کنند) از طرف برخی نگارخانه داران تحریم شد. ابراهیم حقیقی تحریم را به‌دلیل پیدا شدن رقیب تازه یعنی اکسپو می‌داند و می‌گوید: «آرت اکسپو، رقیبی است که منابع مالی را جذب می‌کند و به این ترتیب، پتانسیل مالی خریداران و کلکسیونرها خرج می‌شود.»
به جز این، آرت اکسپو، بحث‌های دیگری را نیز به‌دنبال داشت؛ مسائلی همانند قیمت‌گذاری‌های نجومی آثار از طرف گالری داران و به‌دنبال آن، بحث تعدیل قیمت‌ها، کیفیت آثار و بحث تکراری و بی‌نتیجه بودن برگزاری اکسپو توسط دولت یا بخش خصوصی. اما تقریباً اکثر هنرمندان حوزه هنرهای تجسمی، بر این عقیده‌اند که برگزاری آرت اکسپو، باعث شکوفایی و رونق اقتصاد هنر ایران می‌شود. البته نظرات آنان باعث نمی‌شود پیشنهادهای مؤثری برای برگزاری اکسپو ندهند.
به‌عنوان مثال، ابراهیم حقیقی درباره رقم پیشنهادی گالری‌ها می‌گوید: «بعضی قیمت‌های پیشنهادی، منطق عقلایی و عادلانه‌ای ندارد چون نه هنرمندان بنامی اثر را خلق کرده‌اند و نه سبک و سیاق اثر، طوری است که در آینده، گرایش خاصی را به وجود بیاورند. وجود چنین رقم‌هایی فقط بازار اکسپو را برای خریداران و هنرمندان، مخدوش می‌کند. البته شورای هنری قصد دارد این قیمت‌ها را تعدیل کند و به گالری‌ها و هنرمندان اعلام کند که اثرشان با این رقم، فروش نمی‌رود ولی با این حال، گالری‌ها و هنرمندان در قیمت گذاری آزاد هستند و اجباری در این باره وجود ندارد.»او اضافه می‌کند: «همچنین راهکاری باید در پیش گرفته شود تا اتفاق دوره قبل، تکرار نشود؛ یعنی خرید و فروش آثار هنری نیز همانند معامله بقیه کالاها، مکتوب و قانونی باشد و نسیه دادن لغو شود.»
اما مهم‌ترین اصلی که رعایت آن از نظر بهرام دبیری اهمیت دارد، مشاوره گرفتن است: «معمولاً صاحبان سرمایه در نهادها و ارگان‌های دولتی یا خصوصی، کارشناس هنری نیستند و نهایتاً نقاشی‌های مینیاتوری یا نقاشی‌های خیابان منوچهری را آثاری منحصر به فرد ارزیابی می‌کنند درحالی‌که هدف از اکسپو، حمایت از هنر مدرن ایران است.» او برای گریز از این معضل پیشنهاد می‌کند هیاتی متشکل از چند هنرمند با سابقه، چند کلکسیونر و گالری‌دار زبده و همچنین یک مدیر صاحب تجربه که هنر و اقتصاد می‌داند، برای مشاوره دادن به نهادهای مختلف وجود داشته باشد و گرایش‌های ماندگار را به متقاضیان پیشنهاد کند: «البته این شورا باید به گونه‌ای باشد که همه مردم به آن اعتماد کنند؛ یعنی مثلا فقط متشکل از گالری داران نباشد که تنها منافع هنرمند و گالری را در نظر بگیرند!»
اما بابک اطمینانی، اگرچه عقیده دارد اکثر گالری‌داران از درک و فهم آثار هنری عاجز هستند، صلاحیت انتخاب و خرید آثار را ندارند و تنها به‌عنوان واسطه‌ای میان هنرمند و خریدار عمل می‌کنند ولی کیفیت و ارزش هنری آثار عرضه شده را مبحث مهمی در برگزاری آرت اکسپو نمی‌داند و می‌گوید: «حتی گالری‌دارانی وجود دارند که با توجه به سبک آثار پرفروش در حراجی‌های خارجی، هنرمندان جوان را تشویق می‌کنند تا به شیوه خاصی نقاشی کنند و به این ترتیب هنرمندان را از دغدغه‌های شخصی‌شان یا نقاشی باهویت ایرانی دور می‌کنند.
با این همه، حتی اگر چنین گالری‌دارانی هم در آرت اکسپو شرکت کنند، مهم نیست چون اصلا قرار نیست در اکسپو، یک اتفاق هنری و فرهنگی بیفتد بلکه تنها هدف آرت اکسپو، فعال کردن بازار فروش آثار هنری و اقتصاد هنر است تا به این وسیله از هنرمندان حمایت شود.»اگرچه بحث دولتی بودن آرت اکسپو، یکی از جدی‌ترین بحث‌های اکسپو است و اگرچه عده‌ای موافق حضور دولتند و عده‌ای مخالف آن، اما به هرحال دولت، تصدی اداره اکسپو را بعد از گذشت 4سال از برگزاری دوره نخست آن برعهده گرفته و جامعه هنری تنها می‌توانند امیدوار باشند که اکسپو موفقیت آمیز برپا خواهد شد.
